جواد حیدری، از کارشناسان عقاید و کلام در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در اصفهان، در پاسخ به این سؤال که « فلسفه و چرائی عزاداری بر سیدالشهداء چیست» اظهار کرد: آنچه می‌تواند منجر به معنا بخشی عزاداری باشد فلسفه و حکمتهای ظاهری و باطنی عزاداری است.
وی بیان کرد: تصوّر عزاداری بدون در نظر گرفتن حکمت‌ها، منجر می‌شود تمام بخش‌های عزاداری از گریه‌ی بر اهل بیت(ع) گرفته تا حضور در مجالسِ عزاداری عبث تلقی‌شود، غافل از اینکه فلسفه‌ی عزاداری بر امام حسین(ع) با فلسفه‌ی قیام ایشان گره خورده است.
عزاداری، تعظیم و تکریمِ بزرگانِ هرمکتب
کارشناس دینی در توضیح آثار عزاداری گفت: تعظیم و تکریم بزرگان در هر مکتب امری عادی‌ست، به گونه‌ای که در زمان حیات با احترام و تبعیت و در زمان ممات با برگزاری مراسم بزرگداشت، این تعظیم نمود عینی می‌یابد و افراد با یادآوری آن شخص همواره خود را پیرو راه او می‌دانند. در مکتب اسلام با توجه به هدف مقدس آن در دفاع از مظلوم و مبارزه با ظلم، این تعظیم جلوه‌ی بیشتری یافته و عزداراری، نوعی اعلام طرفداری از ستمدیده و بیزاری از ستمگر تلقی می‌شود.
عزاداری، تحکیم باورها
وی ادامه داد: وقتی امری برای انسان مهم قلمداد شود و جزء باورهای او گردد با گذشت زمان نفوذ این باور در بُعد فردی و اجتماعیِ او افزایش می‌یابد و تاثیرات آن بیشتر می‌شود.
عزاداری، پایه‌گذاریِ سنتی نیکو
حیدری در توضیح سومین دلیل فلسفه عزاداری اذعان کرد: واقعه‌ی کربلا، حادثه‌ای است که بزرگداشت آن سالیان سال به شکلِ سنتی نیکو درآمده و این سنت اجتماعی هر ساله در رفتارها و هنجارهای فردی و اجتماعی افراد موثر بوده است، لذا استمرار بر عزاداری به نوعی کمک در جهت انسان سازی است زیرا باورهای انسان را تقویت میکند.
عزاداری، تزکیه، رشد و تحول
این کارشناس مذهبی در ادامه بیان فلسفه عزادرای سیدالشهدا خاطرنشان کرد: عزاداری از حیث فردی می‌تواند ارتباط انسان را با امور معنوی افزایش دهد و موجب تزکیه و رشد معنوی انسان گردد، همانگونه که بارها شاهد تحول افراد گناهکار در دستگاه امام حسین بوده‌ایم.
زنده نگه‌داشتن نام و یاد دینداران حقیقی
وی ابراز کرد: عزاداری موجب یادآوری قیام امام حسین(ع) و انتقال فرهنگ حسینی به نسل‌های آینده است، تکرار هر ساله‌ی این امر، موجب می‌شود نسل‌های آینده در مسیر حسینی شدن و حسینی ماندن گام بردارند.
عزاداری، پاسخ به نیازِ انسان به الگو
حیدری بیان کرد: نیازمندی انسان به الگو از جمله اموری که روانشناسان و جامعه شناسان بر آن اتفاق نظر دارند، وجود الگو در هر امری منجر به موفقیت بیشتر انسان می‌گردد، الگودهی و معرفی نمونه‌ی عینی در جای جای متن واقعه‌ی کربلا در دگرگونی انسان‌ها نقش بسزایی داشته‌است، همچنین وجود پیوند عاطفی میان مردم و الگوها می‌تواند درتبعیت مردم از آنها موثرتر باشد و عزاداری در ایجاد این‌پیوند موثر بوده‌است.
عزاداری، تعیین‌کننده‌ی خطِ‌مشیِ سیاسی
کارشناس کلام و عقاید تصریح کرد: حضور در مجلس عزای امام‌حسین، حضوری بی‌بدیل است که هر ساله بدون نیاز به فراخوان به صورت خودجوش، انقلابی معنوی را در کشور ما رقم می‌زند، این مجالس پتانسیل زیادی در جهت آموزش معارف و اخلاق دارند، لذا وعاظ و سخنرانان در این عرصه نقش بسزائی دارند، بنابراین می‌بایست در این جهت تلاش وافری معطوف دارند و مردم را نسبت به وظایف دینی و سیاسی‌شان آگاه کنند، عزاداری بر امامی که در برابر سیاست اموی شهادت را بر تسلیم ترجیح داد، تکلیف ما را در برخوردهای سیاسی با قدرتهای موجود روشن‌می‌کند.
عزاداری، رسواکننده‌ی ظالم و ذلت‌ناپذیری
وی ابراز داشت: واژه‌ی مظلوم همواره وجود ظلم را در ذهن انسان تداعی میکند، وقتی مظلومیت کسی ثابت‌شود قطعا ظالمی وجود داشته و ظلمی صورت پذیرفته است، کربلا، عاشورا و عزاداریِ هر ساله‌ی ما بر این وقایع، فریاد مظلومانه‌ی امام حسین برای رسوا کردن ظلم در جهان است، عزت و غیرت دینی و ذلت‌ناپذیری امام‌حسین نیز از دیگر دروس اخلاقیِ واقعه‌ی کربلاست زیرا غیرت دینی منجر می‌شود انسان تا پای جان در برابر هتک حرمت به دینش ایستادگی کند.
عزاداری، همبستگی دینی و اجتماعی
حیدری افزود: عزاداری با محوریت امام حسین منجر به وحدت و همدلی مردم می‌شود.
عزاداری، آمرزش گناهان
وی ادامه داد: در گوشه‌های دنج مجالس عزاداری و زیر پرچم اباعبدالله‌الحسین چه قلبهایی که تلطیف نمی‌شود و چه گناهانی که به برکت حضرت زدوده نمی‌شود، امام صادق فرمودند: به راستی حسین علیه‌السلام کسی را که برای او گریه میکند، می‌بیند و از روی رحمت و دلسوزی برایش طلب آمرزش میکند، بنابراین عزاداری فتح بابی برای استغفار از روزمرگی‌های بی‌انگیزه‌ی هر زمان است.
کارشناس دینی درنتیجه گیری این بحث، گفت: فلسفه‌ی قیام امام‌حسین را می‌توان در دو بُعد اثباتی و سلبیِ احیا و اصلاح خلاصه‌کرد، امام از یک جهت به زنده‌سازی و بازپروری دین جدشان همت‌گماشتند و از طرفی با قیام خویش به اصلاح بینش‌ها، روش‌ها و منش‌ها پرداختند، استمرار ما بر عزاداری هر ساله نیز متوقف بر همین اهداف است.
۱۱:۰۲ - ۱۴۰۰/۰۶/۰۸